Даваа - 05 сарын 12,
2025
МЗЭ-ийн шагналт зохиолч Н.Сүхдорж
Монгол улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, нэрт яруу найрагч Загдын Түмэнжаргал Франц улсад ажиллаж байгаад зуурдаар нас барлаа гэх гашуун хар мэдээг мэдээллийн цахим хуудаснаас олж хараад дотор палхийгээд явчихлаа. Тэгээд итгэж ядан шууд л эхнэр Тунгаа /анхны эхнэр Тунгалаг/ руу нь утасдвал “За нэг ийм л аюул болчихлоо. Хүү нь авахаар Франц нисчихсэн. Чи ер нь наашилна байгаа” гэж байна. Уран бүтээлийн урт замд удаан жил хамт явсан анд минь тэнгэрт одсон нь үнэн байж. Бид хоёр оюутан ахуйдаа танилцсан юм сан. МЗЭ-ийн хороон дээр залуу зохиолчдыг хүлээн авч уран бүтээлд нь зөвлөгөө өгдөг байсан даа. Нэг удаагийн ийм цугларалтан дээр хориод залуус ирж шүлэг юмаа уншлаа. Тэгэхэд нэг өндөр бор хүү сүүлдэсхийж орж ирээд миний хажууд суун олон хүнтэй мэндэлж толгой дохиж байна. П.Бадарч найрагч тэндээс “Түмээ яасан оройтож морилж байна” гэж байна. Олны танил болсон “их эр” санж. Тэгэхэд Түмээ:
“Аав ээжээс нуугдаад
Авдрын араар ороод
Боллоо гэж хашгирч
Болдоггүй юм байх даа
Томчууд яагаад
Нуугдаж тоглодоггүй юм бэ?...”
гэх шиг
“Хөр цасан дээгүүр
Хөл нүцгэн гүйгээд
Хөөрхий бяцхан шувуухай
Болжморт гутал хийж өгч
Болдоггүй л юм байх даа”
гэх шиг
“Нэг хөөрхөн эх оронч жаал хүү
Дайралдсан сахалтай эр бүхнийг
Дайсны тагнуул гэж бодоод...
Дагаж мөрдлөө”
ч гэх шиг ер нь их л өвөрмөц сонин сэтгэлгээ, хэллэгтэй хүүхдийн хэдэн сайхан шүлэг уншсан нь олны анхаарлыг ихэд татан магтаал сайшаал хүртэв. Би ч алмайрч билээ. Миний уншсан ганц нэг шүлэг нэг ч их гологдсонгүй. Бодвол Түмээд тоогдсон юм байлгүй. “Хоёулаа танилцана аа хө. Багш Түмэнжаргал” гээд гараа өглөө. Ингэж бид анх танилцсан тэр мөчөөс хойш мөн ч олон жил найргийн өргөөний хоймор, найрын ширээний ард зэрэгцэн сууж уран бүтээлийн урт болоод бартаатай замаар зэрэгцэн алхаж дээ. Би сургуулиа төгсөөд, 10-аад жил Ховдод, хөдөө ажиллалаа. Энэ хооронд хааяа нэг хот орж ирэхээрээ Түмээтэйгээ уулзаж, шүлэг ном хэлэлцэн, хэдэн хоног сүжрэлдэж байгаад буцах. Намайг олон ч сайхан хүмүүстэй танилцуулж, уран бүтээлийн минь онгод, хийморийг бадраасан даа.
1983 онд намайг Сэлэнгэд шилжиж ирээд байтал Түмээ утасдаж “Чиний анхны чинь түүвэр хэвлэлтэнд орчихлоо, удахгүй гарна. Бушуу ир” гэжбайна. Би ч бөөн баяр, яаран цохиж ирвэл Түмээ маань надад газарчлан Хэвлэх үйлдвэрээр дагуулан орж хэвлэгдэж байгаа анхны номын минь барааг харууллаа. Би ямар их баярласан гээч. Ингээд хоёул шагналын мөнгөө ч авч, Ш.Цогт найрагч, Барын Цэдэв, Ж.Зана ах, Ж.Барамсай, Алтанхуяг орчуулагч, Ойдов зураач гээд их л дотноснодог хэдэн нөхөдтэйгөө шинэ номынхоо мялаалгыг нижгэрхэн тэмдэглэсэн дээ. Тэгэхэд Түмээ маань “Би Сэлэнгэ очмоор байна. Сэлэнгэ хэр вэ?” гэж байна. “Сэлэнгэ сайхан шүү дээ” гэлээ. Нээрээ ч удалгүй Түмээ маань Сэлэнгэ аймгийн Ерөөгийн тусгай ТМС-ийн багшаар томилогдож ирээд удалгүй
захирал болоод дэвшлээ. Түмээ Ерөөгөөс хааяа хааяа аймгийн төвд орж ирэх. Тэгээд манайд буух. Түмээгийн сургаар Сэлэнгийн хэдэн зохиолч манайд цугларч, уран бүтээлийн яриа хөөрөө болох. Түмээ өөрийнхөө бүтээлээс илүү бусдын уран бүтээлийн талаар их ярина. Тэгэхэд Түмээ “Рембрандтын бийр” гэж нэг шүлэг уншсаныг сайн санаж байна. Рембрандтын бийр будаг шунханд биш, сүүдэрт ч биш сэтгэлд дүрээстэй байна. Гэрэлд дүрээстэй байна.
Гэрлээр, сэтгэлээр зурдаг байж сохор Тоовий-д хараа оруулах ид бэдэрч, Саскыгаа “Даная” хувилган мөнхлөх шид бэдэрч зурсан гэсэн санаатай тэгээд
“Энэ бийр
Гэрэлд дүрээстэй байна.
Рембрандтын
Цээжинд дүрээстэй байна.
Энэ бийр биш
Зүрх байж” гэж төгсдөг.
Түүнийг сонсоод би Түмээг уншсан мэдсэнээрээ ч, уран бүтээлээрээ ч биднээс хол тасарсан хүн байна даа гэж бодож билээ. Түмээ Сэлэнгийн зохиолчдын уран бүтээлд их нөлөөлсөн дөө. Сэлэнгэд ирээд олон сайхан уран бүтээл хийсэн дээ. “Сэлэнгэ” гэж нэг шүлэг бий.
“Их голын хөвөөн дээр би
Их юм бодном
Мэлтэлзэнхэн хөх ус минь
Миний сэтгэлийг хөвүүлж одном
Ай Сэлэнгэ минь
Ажралгүйхэн яваарай даа
Энэ ертөнцийн гол ус бүхэнтэй
Эрхлэн тоглож мяралзаарай
Тигр, Ефрат мөрөн гэж сонссон
Тийм сайхан нэртэй ус байх гэж...”
тэнд би очиж чадахгүй ч гэсэн Сэлэнгийнхээ усанд унагасан шүлгийг минь мэлтэлзсэн хөх ус нь уншсаар холхи алсад одож, тэр их мөрөн голтой нийлнэ. Тэнд миний шүлэг хүрнэ гэсэн санаатай шүлэг сэн. Үүнээс хамгийн алдартай нь “Ус мөрөн олон чиг” гэдэг алдартай дуу бий. Сэлэнгэд миний найз уран бүтээлийн олз, хийморьтой явж, олон сайхан бүтээл хийсэн дээ, хөөрхий. Хотоос Ж.Барамсай, хөгжмийн Л.Галмандах гээд зохиолчид их ирж амарна. Бид ч очно. Тэднийх ТМС-ийн багш нарын сууцанд зориулан барьсан галладаг жижигхэн цагаан байшинд байх. Зай муутай. Ганц ор, бичгийн ширээтэй. Ширээн дээрх бичгийн хөөрхөн саарал машинд бичиж байгаад дутуу орхисон шинэ бүтээлийн эх хавчуулаастай байх нь их л эрхэмсэг гоё харагддаг сан. Би тэр үед яаж ийм нэг бичгийн машинтай болдог юм билээ гэж хорхойсон боддог байлаа. Түүний хажууд цэвэрхэн цагаан цаасан дээр долоо хоногт унших судлах, бүтээх туурвих ажлаа өдөр өдрөөр төлөвлөөд биччихсэн. Биелснийг нь зөвлөж биелээгүйг нь тэглээд, дараа төлөвлөгөөндөө оруулсан байдаг сан. Ингэж өөрийгөө шахаж шаардаж ажилладаг байсан нь надад дуурайл болдог байлаа. Дүүрэн, Дөлгөөн хоёр жаахан. “Манай хүүхдийн нэрийг Т.Галсан багш өгсөн юм шүү дээ” гэж бахархана. Эхнэр Тунгаа /Тунгалаг/ гэж гэр дүүрэн инээмсэглэсэн, том алаг нүдтэй, царайлаг бор бүсгүй байдаг байв. Энэ бүсгүйн гараас их ч олон зохиолч цай идээний дээжийг амссан даа...
1990 оны 04-р сарын 22-нд бидний хэдэн залуу зохиолч МЗЭ-ийн хаалгаар түрж ороход Ж.Зана, Түмээ хоёр маань хошуучилж МЗЭ-д нэг өдөр элссэн юм. Түмээ их гоё бичдэг тул тэр өдөр Зохиолчдын эвлэлд элссэн бидний батлахыг бичиж билээ. Миний Зохиолчдын эвлэлийн гишүүний 284 тоот батлах дээр найзын минь гарын хэв дурайж байна. Миний найз цагаасаа даанч эрт явчихлаа даа. Магадгүй тэнгэрийн оронд түүний маань хийх ажил их байгаа юм болов уу даа.
2012 он. Сүхбаатар хот
Эх сурвалж: "Утга зохиол урлаг"
Сэтгэгдэл0
gun emgenel ilirxiilie.selenge mine sanagdchlaa mod ochinoo
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
UM
RIP
Un sain, saihan zohiolchid maani negeer tsuursun baina sh dee, ger bul ur huuhduuded ni gun emgenel ilerhiileye!Zagdiin Tumenjargal gej hanilsan nuhurlusun buhendee magtagdaj saishaagdsan sain hun baisan daa. Nuguu duuchin ANU geed Myagmarsurengiin nuhur sh dee, duuchind bas anhnii ehnert ni huuhduuded ni emgenel ilerhiileye!
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
Shineer suusan avgai n horloson gee bizdee. franzin elchind arin haalgaar irsen neg muuhai buduun avgai baidag alaad sienna moronluu chuluudsan gej franzin mongolchuud yarij bainalee
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
ym ma ni bad mihum
vxliin shaltgaan ni todorson bolov yy .yagaad amia egvvtgesen yum bol do
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
2 dahi ehner ni nuguu duuchin Myagmarsuren biz dee. Tegehleer duuchin Myagmarsuren nuhuriiguu alsan boloh ni uu? Esvel bas salaad uur ehner avchihsan baisan uym uu?
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
З.ТҮМЭНЖАРГАЛ ЧИНЬ Н.ЭНХБАЯРЫН БУУНЫ НОХОЙ БАЙСАН ШҮҮ ДЭЭ, ТЭГЭЭД Л ЭНХБАЯР БУЛХАЙГАА НУУХ ГЭЭД ХӨӨРХИЙГ НУХСАН ЮМ БИШ БИЗ ДЭЭ.
Chi Mkyukl khun mun uu. Arai ch dee.iim um bichij baikhaas icheehc.Taliigaach khuniig khezee ...
Muu nusgai mini ene hun chinii hajuud hiisen buteesen zuil uzej medsen bolovsroltoi hoich uedeee ulger jishee hun bsan yum cimu baas yu medej ingej bichij bgam ooroosoo icheesei
Мал синь чи өөрөө хэний бууны нохой вэ
Солиорсон хун их байх шиг Монгол хун лав бишээ Бурхны оронд заларсан хунийг болиоч ээ чамайг өнгөрхөд хэн ч юу чбичихгуй шуудээ
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
za arai ugui baigui dee, muu l bol nuguu xar ovooxoi gedeg shig ym bolox gej bnuu,nuguu muu enxbayriin ner end xurtel yavj baix bololtoi ymaa,
Mygmarsvren gej dhulam avgai ehteigee niilj ene hvnii tarhiig zalgisan genleee ene avgai bas l oligarhuudiin gar hol franciin elchin saidiin yamand nariin bichig hiij hoorhii gadaaddah mongolchuuddaa aash aranshingaa haruulj Tengrees unsan ga araaas Urgasan aytAi amitan tansaglaj suudag gene lee nohorooo idsen ni boor bogsniih ni ajil bizdee
Chi hajuunaas ni harsan yum shig shaah yum aa. Yugaach medehgui baij bitgii hutsaad bai za. Cham shig pizdakuud yaahaaraa ene horvoo deer olon baidag bainaa. Hunii amidrald yu ch tohiodog. Hatuu horvoo deer amidarch baigaagaa chi udahgui uhaarnaa...
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
Sain jumand sadaa mundahgui gedeg chini ene dee..Huurhii..Um ma ni mad me hum. hereggui l 2 doh amidralig bii bolgojee gej bodnom...Haramsaj baina... Sain, saihan hanitaigaa l baidgaaraa baidag baij dee.Hadamtaigaa am muruij garaad ireegui gesen...
Уянгын халил ихтэй сайхан найрагч байсан юм шүү. Та минь сайхан хүн байсан юм шүү. Би бол зүгээо л сайхан фен нь байсан юм паа. Ум мааний бадмэ хум
Um amgalan baih boltugai. olondoo nertei hiisen yumtai hun gej uneheer saihan yumdaaa.
Ум ма ни бад ми хум
ummani bad mi hum
heerhiidee tuunii gawiyat gej yu baihawdee Enhbayart how zeej shagnald ni awsan yum.
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
za yarshigaa.Myagmarsuren Tumee ah 2 saihan amidarsan.Mongoliin ard tumend yaaj amidardagiig haruulsan humuus shuu.Hudlaa tsuurhal taraaj kaif avdag humuus ich.ich.
Shalgaachee, ter huuhduud ni ochood shalga.ooroo us ruu orohgui medeej,ehner ni alsan gedeg buur undes muutai baina.mongoliin tsagdaa frantsiin tsagdaa niileed shalgaj ileruuleh l heregtei gej bodnom
ooh ta nar arai ch dee gashuudal n odoo hurtel tailagdaj chadahgui gunij shanalj bgaa emegteig taivan orihchih setgel baihgui hunii muud durtai iim archaagui humuus oorsdoo uhel zovlon uzeed ireheerei l oilgodog baihgui yu.
taliigaach sulraltai bolsonoos mygmarsyren zaluu hyntei ybaldaj ehelsendee moskbad alulsan moron bas sulraltai baisnaas ehnertee hiimel erhten abch ogdog baisan bas l heden jil teseh be tegeed heryyl zodoon bolj abgaigiinh ni dyy araas ni hutgalsan shyydee
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM?
Tumee ah Myagmarsuren hoyor joohon huuhedtei sh dee.bas l nileed udaj baigaa shuu amidraad.zas oorsdiigoo hicheej amidraa gej
tow aimagiin ugtaaltsaidamiin huuhed shu tumenjargal...............
horlogdson gedeg. ooriigoo anu geh myagmarsuren gedeg buduuleg huuhentei suusan ni buruudsan yum.mongolcudad saihan amidrahyg haruulsan geh ch yu bhav. er ni hund anhny ehner shig hun olddoggui yum shig.
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
Өөш тур ХХК нь энэ зуны бөөрний сувилалын ээлжээ эхлүүллээ. Уг бөөрний сувилал нь Дундговь аймгийн Өлзийт суманд оршдог бөгөөд БӨӨРНИЙ АРХАГ ДУТАГДАЛ, ГОЛО, ҮЕ МӨЧ, ТҮРҮҮ БУЛЧИРХАЙ, ЭМЭГТЭЙ ХҮНИЙ САВ зэрэгт маш сайн юм. 1 дүгээр ээлж 6 сарын 13 нд эхлэх тул бөөр нуруу үе мөчиндөө шаналж яваа хэн ч бай сувилуулахыг зөвлөж байна. Холбогдох утас: 96640708
Хайран хүн.Мундаг зохиолч байсан шүү. Гэхдээ Парис-т амьдарч байгаад сэтгэл санаагаар их унасан үедээ гэрээсээ гарч яваад эргэж ирээгүй, цогцсыг нь Парисын дундуур урсдаг мөрнөөс олсон гэсэн. Ямар нэгэн шалтгаан байсан байх л даа хөөрхий. Энхбаярын зөвлөх байсан нь ч үнэн л дээ гэхдээ тэрэнтэй холбоотой эсэхийг бүү мэд. Хүүхдүүд нь шалгуулж байгаа байлгүй дээ.
Arxi uuj shar semjilsen sagsuu xar yum l baisan. Neg ix ch tiim saixan amitan baigaagui l yum dag.
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
хийсэн юмтай хүн даанч энхбаяраас хол байж чадаагүй хүн юм шиг бгаа юм
ikh saikhan khun bsan daa. burkhni orond zalrakh boltugai. ted saikhan l amidarch bsan. Myagmarsureng buu muu kheldee. khani ijlee aldana gedeg ene khorvoogiin khamgiin khamgiin gaslan bdag yum shuu dee. khumuusee biy biyendee setgeliin dem ugch amidraach dee.Tungalag,Myagmarsuren nart emegnel ilerkhiiley
saihan hun baisan, ar geriinhend ni gun emgenel ilerhiilye
tuuniig amid mend baikad gazar dooguur ortol kelj chadaj bsan odoo amidantsar bgaa neg nukur horvoo iim buurunkii tul, kun gdg utga uchir yu yunaas chuhal gedgiig medej avahgui... uuriigii shar semjluleed l suj bga b
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
sain turuldee ergen irj, kun muutnuudtai burhanii kucheer ulam bur zad temtseerei
ta nar bolioch ee. hun burhab bolchihood baihad eldviig dongosch baidag yadag shaarnuud ve! Tumenjargal sain hun baisan. Sanaandgui usand osoldchihson ch yum biluu! Amia horloh hun bish.Zolgui yavdal bolson baij taarna.
Jinkhene er khun bsan Tumee akhtai bagakhan khugatsaand ch atugai tsug ajillaj blaa. Butkhnii orond zalrakh boltugai...
zailuul gutgej baigaa tsarai ni uu?Zayagui amitad.
yos surtahuun yarinaa chi muu ataarhsan avgai.yaruu nairagchiin ehneriig doromjlohguii shuu cham shig mal,aro so?
TUMENJARGALIIN AVGAI HAR MYAGMARSUREN FRANTSAD ELCHIND AJILLADAG. KARMANII HULGAICH DELGUURIIN HULGAICH NARAAR TOIRON HUREELUULSEN BALAIR HAR AVGAI. SHUVTAN FRANTSUUUDIIN VIIZNII MONGON DEER AJILLADAG. TALIIGAACHIIG HULGAICH NARAAR DARAMTLUULDAG. TEGEED BAS ELCHINGIIN AJILIINTAIGAA SHUVTAN HERELDDEG. EOS SURTAHUUNGUI BUDUULEG
CHAMAIG BI HARAANA DAA... MINII GER BULIIG OROLDSON HUN SAINAA UZEHGUI SHUU..
Podvaldaa,hoolnii shavhruugaa doloogood hevtej bai.Tanaihand tiim l zaya zayasan.
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
Nodnin jil Enkhbayariin gar hol buunii nohoi Parist shiltgeend amidardag geed baisan sh dee odoo bolson teren shig myndag hungui ehner yryy ni bitgii dairaach. Jaahan uchirtai buudaach.
Neeree yu ch medehgui baij arai dendyy dongosoh yum. Icheech
Enkhbayar haana baina ene taliigaach haana baina Harsaar baital Ardchilsan namiin zahialgat Allaga baigaa shyy
Emhlbayar ch daramtlan alsan ch yu biluu Yamarch baisan uls tor bolon songuulitai holbootoi ni togtoogdono. Mongoliin ard tymen nudtei
Ум маани бадми хум. сайхан зохиолч байсан нь үнэн шүү. Мягмарсүрэн ч дээ нэг л ойворгон сагсуу хүүхэн байдаг ш тээ Энэ хүний нэрээр л нэг юм дуучин нэр авсан байхдаа. түүнээс тэрний нэрт дуучин гэж юу байхав дээ инээдтэй. Сайн хүний нэрийг 3 худалдаж иднэ гэж. Одоо матрын нулимс гаргаж бас баахан худалдаж идэх байлгүй шулам авгай. Энхбаяр тэр гэр бүлийн хэрүүлээс болж шулам авгайдаа хорлуулсан хүний явдалд харин ч хамаагүй байх гэж бодох юм Энхбаяр гуай ядарсан яруу найрагчийг өөд татаж явсан нь юуны буруу байх вэ
CHI YAASAN IH HUTSAJ BAINAA. ENE 2 HUN 2UULAA URLAGIIN HUMUUS. YOSTOI ULGER JISHEECH GER BUL. CHI BITGII ATAARH, CHINII GER BUL IIM HEZEECH IIM BOLOHGUI. CHI ENKHBAYARIINHAA BOOVIIG HOHOOD TAMRUUGAA ZAILAARAI
bi Tumee ah myagaa 2iind ih ochdog baisan.Ta ta geed l ih saihan haritsdag baisan shuu.gertee heruul hiideg buzar shulam gej busgui hun bolgoniig zuhdegee bolivol taarna.Muuhai sanagdchihmlaa zovj yavaa emegtei huniig yamar muuhai dairdag um be?
TA NAR MUUSAIN NIIGEMIIN HOG SHAARNUUD HEZEE CH IIM SAIHAN HUMUUS SHIG, IIM SAIHAN GER BULTEI BAIJ CHADAHGUI. ENE 2 HUMUUS CHADSAN. HARIN ODOO ZOVLONGIIN DALIMDUULJ HOORHII EHNERIIG NI ELDEV BUSAAR HELJ BAIGAADAA ICHEECHEE. TUMEE AH TENGEREES HARJ BAIGAA. ANUU EGCH, HUU 2TOO MASH IH HAIRTAI BAISAN. HEZEE CH INGEJ OORIIGOO HORLOH HUN BISH. TSEVER ULS TORIIN ALLAGA. ULDSEN AR GERIIG NI HAMGAALDAG HUMUUS BAIDAG YUM SHUU. OORSDIIGOO COMPUTERIIN ARD NUUGDAAD, OLOHGUI GEJ BODOJ BAINA UU? IP CHINI ULDDEG YUM SHDEE...
end bichsen setgegdluud mongolchuud bidnii yamar ard tumen bolsniig yaruu todoor haruulj baina. Hun burhnii orond amar taivan yavj chadah uu. Bi huuhdiig ni gargasan eh hun nuhruu alsan gehed itgehgui ee. Ymar ch tohioldold burhan bolson huniig, ar geriihniig ni muu helehee boliyo humuusee.
enend enxbayr ymar xamaatai yum be teneg nobshnuud mene vgee zob bicheech oor vxex shaltgaan baisan l biz dee
Yaj ch baisan Enkhbayar guya buruutaad baigaa biz dee? Ter hunii zovloh 8 jilee hiigee biz dee? esvel Enkhbayar guyag buruutgah gej archdchilal hiij baina, esvel Enkhbayar guyan mash olon zuiliig medej baisan. Tegej sanagdahgui baina uu? tegeed l amidarsan shar avgaig ni buruutgaad baigaa yum uu? Jaahan uchirtai yum bicheech! Mongold songuuli boloh gej alaltcaj baigaa biz dee, Eh ornoo hudaldaj idej duusaj baigaa biz dee ...Tiim l yu haragdaj baina
yul bolood bna daa unen uchirn tailagdaa l garad ireh zuil deer yunch tuilshirch munhag baikhiin um ani basmi hum
Энэ эрхэм бурханы оронд залрах бизээ. Энэ хүн Энхбаярын олон ч булхайг мэддэг байсан нь дамжиггүй. Сэтгэлийн их л хямралтай байсан нь ажиглагдаж байна. Тэрнээс ялих шалихгүй гэрийн бүлийн хэрүүлээс болж гараад амиа хорлох ухамсартай нэгэн биш гэдгийг л баттай хэлэх байнадаа.
Ger bul hamaatan sadand ni gun emgenel ilerhiilj boxiin yosloyo.
Um maanii badmii hum. sain torliig oloh boltugai. Huuhduuddinh n eejiig bitgii muulcgaa humuus ee, arhinaas l bolson baih daa, haramsaltai yum.
Ард олондоо хайртай найрагч л дуу бичдэг юм.2 бүсгүйд,бас хүүхдүүдэд нь гүн эмгэнэл илэрхийлье.
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM.
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
UM MAANI BADNI HUM, TALIIGAACH BOLON TUUNII GER BULIIN TUHAI INGEJ ELDVIIN YUM BICHHEE BOLIOCHEE. TORSONII ETSEST UHDEG NI HORVOOGIIN JAM YUM BOLOHOOR TA NAR CH GESEN TSAG NI IREHEER BUGD L UHNE SHUUDEE TER TSAGT.......YADAJ TERIIGEE BODOOD CH BOLOV MONGOLCHUUD MIN INGEJ TALIIGAACHIIG UL HUNDETGESEN NOVSHIIN ZUILSIIG bichitsgeehee bolitsgoo.UM MAANI BADNI HUM
Yamar uudgui boloo we Mongol hunii setgel?! Yasan ih talhlagdaa we Mongolyn tal nutag?!
Монголчууд хэзээ хүн чанараа олох бол доо. Нэг маань эндэхэд бид харуусах ёстой юм шүү
yag tohirson hos baisan...hoyulaa bie biende uram zorig ogch toglolt hiideg baisan, enhbayarig eronhiilogchiin huviar urij uzuulj baisandag...
zarim ni tanihgui baij yaj ingej sain meddeg met bichij bainaa. bugdiig ni tanidag baisan...hairan hun
хөөрхий зохиолч нар их юм бодож тархируу нь цус нь урссаар баав нь ажиллагаагүй болдог юм шүүдээ энэ ангилалд улс төрчид эрдэмтэд мөн хамаарна уг нь боожгойруугаа цусаа хааяа урсгаж байлдаа тэрнээсэ болод эхнэ.р нь өрийн эрхгүй физилиогийн асуудлаа өр хүнээр шийдүүлээд ирэхээр нэг их амиа хорлож дөвчигнөх энэ эрчүүдээ гэж
ҮНЭН САЙН ХҮН САЙН НӨХӨР, МУЖИК БАЙСАН. ТЭР НЭГ ШАЛИХГҮЙ ДУУЧИНТАЙ ХЭРЭГГҮЙ СУУСАН ЮМ. ТЭРНЭЭС Ч БОЛСОН ЮМ БИЛ ҮҮ.