sonin.mn
Сэтгэгдэл (1)

1939 оны Халх Голын дайн, 1945 оны Чөлөөлөх Дайнаас тодорсон баатар, алаг морьт Лодонгийн Дандарын ахмад сэтгүүлч Б.Цэрэнноровт 1966 онд өгсөн ярилцлагын хэсгээс хүргэж байна.



Таныг алаг морио унаж, сэлмээ далайж япон цэргийн толгойг хадлан хадах мэт ээлж дараалан хяргадаг байсан гэдэг үнэн үү?

 

-1939 он чинь зэр зэвсэг их хөгжсөн үе гэдгийг та нар юу эс андах вэ. Цэрэг хүн бүр хурдан буутай, гар бөмбөгтэй болсон цагаас эрт урьдын морин цэргүүд шиг сэлэм, жадаар байлддаг үе өнгөрсөн. Тийм үед морины хурдаар давхиж, япон цэргийн толгой цавчина гэдэг байхгүй юмны нэг. Гэхдээ ах, дүү орнуудын армитай тулгарч балмагдан зугтсан ганц, хоёр япон явган цэргийн толгойг сэлмээр араас нь цавчих үе байсан гэдгийг хэлье. Миний бие тийм тулгарах байлдаанд цөөнгүй оролцсон.


Тэгж явахад сэлмээр хүний толгой цавчаад зогсохгүй, гар буугаар цөөнгүй япон цэргийг араас нь буудаж, унагасныг миний морин жолооч нар гэрчилнэ. 


Алаг морины тухайд гэвэл, агтаа эргэж очиход надад нэг номхон морь барьж өгөхөд нь залуу насны аагаар олигтой морь өг! гэсэн. Цэргийн агтанд нэг алаг морь байна. Оломны цанхтай, бас ч үгүй эмнэг юм билээ гэхэд нь; -Надад бариад өг! Эмээллэчих, би номхруулъя гэв. Тэгээд л алаг морио номхруулан жинхэнэ нөхрөө болгосон. Алаг морьтойгоо харуулд ч гарсан, дайнд ч орсон. Асар их тэнхээтэй, сонор амьтан байсан даа. Цэрэг хүний жинхэнэ амь байсан юм. Харин энгийн үед намайг дээд командлалаас алаг морь унаж явахыг хориглосон. Учир нь алаг морьтойгоо зүс содон явж байгаад гадны тагнуулуудад алуулна гэж айсан хэрэг. Алаг морь бид хоёр руу япон цэргүүд цөөнгүй сум тавьсан ч морины хурд, сумнаас биеэ хамгаалах чадвараас гэх үү, бид хоёр суманд сийчүүлээгүй.