Оросын цэргийн тусгай ажиллагаа Украинд 3 жил 7 дахь сардаа (тасралтгүй 1286 өдөр шөнө) орж байгаатай холбогдуулан мэдээллийн тэнцвэртэй байдал хангах үүднээс украины dialog.ua/war/ сайт, Украин, Азербайжан, Польш, Францын Ерөнхийлөгч, мөн америкийн генерал Хожес, сенатч Грэм, Европын Холбооны Гадаад бодлого, аюулгүй байдлын дээд төлөөлөгч Каллас, оросын суртал нэвтрүүлэгч Виталий Третьяков нарын ярьснаас түүвэрлэн орчуулж сонирхуулъя. Энд sonin.mn сайтын байр суурь тусгагдаагүй болно.

Гурван өдөрт ялна гэсэн нь “1286” болж сунасан их дайны тухай дахин хүүрнэе. Зеленскийд америкийн сэтгүүлч асуулт тавьж байна. “Дахин хагас жил украины цэргүүдийг үхэл рүү нь илгээхээ үргэлжлүүлэхэд Та бэлэн байна уу, эсвэл улсын хилээ шинээр зурахтай эвлэрмээр байна уу?” гэхэд Зеленский санаж бодох юмгүй шууд хариулжээ:–Бид өдөр бүр атакан дор амьдарч байна. Оросыг зогсоохын тулд бид энэ дайныг зогсоох ёстой! 

Товч бөгөөд тодорхой хариулт. Орос нь довтлоод болохгүй байна. Тийм учраас Оросын довтолгооныг зогсоох ёстой. Харин яаж? Оросыг гуйж гувшиж, хөлд нь сөхөрч биш, Оросыг фронт дээр ялж байж л зогсооно, өөр хувилбар гарц байхгүй гэсэн байна.

Сониноос Кавказ бараг тэр чигтээ Кремлийн хяналт, нөлөөний хүрээнээс гарч байна. Азербайжан улс СССР-ийн бүрэлдэхүүнд орсон нь нэг ёсны эзлэн түрэмгийлэл байсан хэмээн Ерөнхийлөгч Ильхам Алиев шууд нэрлэсэн нь сайтуудад түгжээ.

1918 онд Азербайжаны Ардчилсан БНУ буй болсон, гэтэл хоёр жилийн дараа оршин тогтнохоо больсон, учир нь оросын цэрэг 1920 оны 4 дүгээр сард оккупац буюу эзлэн түрэмгийлэл үйлдсэн. Тэгээд Азербайжаны Ардчилсан БНУ устсан, СССР-д нэгдэж орсноороо азербайжаны нутаг дэвсгэр хоёр хэсэгт хуваагдсан хэмээн “Аль-Арабиа” сонинд ярилцлага өгөхдөө нарийвчлан ярьжээ.

“1917 онд хувьсгал хийсэн большевикууд ард түмнийг мэхлэсэн. Тэдний уриа лоозон “Фабрик, заводыыг ажилчдад, газрыг тариачдад, эрх чөлөөг ард түмэнд” гэсэн боловч тэд мэхлэсэн. Бид өөрийн гэсэн төрт улсаа байгуулсан, харин большевикууд биднээс тэр улсыг маань булаан авсан” хэмээн Алиев ярьснаараа СССР гэж байхдаа биднийг эзлэн түрэмгийлж байсан гэх Балтийн гурван улсын дүгнэлтийг Зөвлөлтийн бусад БНУ-аас түрүүлж Азербайжан давтсан болж таарч байна. 

Цааш нь Алиев саяхан АНУ-ын хяналтад өгсөн Зангезурын коридор гэгчийн гунигт түүхийг тайлбарлажээ. Тэр нь Азербайжаны баруун районыг (Нахичеваны Автономит БНУ) Армены Сюникийн мужаар дамжин холбосон хонгил–Зангезурын коридор буюу тээврийн маршрут маягтай анх буй болжээ. “Байгуулагдаад хэдхэн сар болсны дараа Зөвлөлт Оросын Засгийн газар Азербайжанаас Баруун Зангезурыг нь булаан аваад Арменд шилжүүлсэн.

Ингэж л Азербайжан хоёр хуваагдсан, үндсэн нутаг дэвсгэр ба Нахичыван гэж” хэмээн Ильхам Алиев ярьсан ба энэ удаа АНУ-ын хяналтад тэр коридороо өгснөөр Оросыг энэ тоглоомноос хассан тухай ганц ч үг унагасангүй. Харин Украины нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг тууштай дэмжиж буйгаа дахин нотлон “Украиныг Орос эзлэн түрэмгийлсэн эхний өдрөөс л бид Украины нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг дэмжиж ирсэн бөгөөд цаашид ч дэмжсээр байх болно” гэжээ.

И.Алиевын ярьсанд оросын хэвлэл ТВ-үүд эмзэглээд сүйд. Няцаагдашгүй түүхэн үнэнийг очиж очиж Бакугаас хэллээ гэдэгт жинхэнээсээ хэнээрхжээ. Зөвлөлт Оросоос бусад СССР-ийн бүх БНУ-ууд Москвагийн колони болж эзлэгдсэн гэж Алиев ярьсныг ойлгохгүй байна, харамсалтай байна гэхийн сацуу Азербайжаны эсрэг цэргийн тусгай ажиллагаа явуулж ниргээд өгөөч гэсэн уриалга ч явж байх шиг.

Азербайжаны сөрөг хүчний лидер бүр ч эвгүй мэдэгдэл хийв. “Украин нь энэ тэмцлээрээ пост-зөвлөлтийн бүх БНУ-уудын тусгаар тогтнолыг хамгаалж байна” гэжээ. Хуучин СССР-ийн улсуудаас Оросоос бусад нь бүгд Оросынхоо эсрэг тусгаар тогтнолынхоо төлөө тэмц гэсэн уриалга бололтой! 

Польшийн шинэ Ерөнхийлөгч Кароль Навроцкий Украины ард түмнийг дэмжсэн мэдэгдэл хийсэн нь Кремлийг эмзэглүүлэв.

Украиныг НАТО, Европын Холбоо руу хавьтуулахгүй гэсэн итгэл оросуудад төрүүлсэн тэрээр “Эрх чөлөө бол үнэлж баршгүй юм. Үүнийг худалдаж авах, зарах боломжгүй. Үүнийг хамгаалах ёстой. Тийм ч учраас бид оросын империализмд хэзээ ч бууж өгөхгүй. Украинтай хамт түүний эрх чөлөөг хамгаалж, Европ дахин нэгдмэл, эрх чөлөөтэй, энх тайван болох болно”–эргэлтгүй байр сууриа илэрхийлжээ.  

Францын Ерөнхийлөгч Эммануэль Макрон бүр ч эрс хатуугаар мэдэгджээ. Оросыг хүний махан хүнстэн мангастай зүйрлэж “Орос гэж энэ мангас манай хаалган ирээд байна” хэмээн  LCI телесувгаар ярихдаа европчуудад том сэрэмжлүүлэг өгчээ. Европчуудыг гэнэн царайлж Оростой нялцганахгүй байхыг уриалаад “Төсвийнхөө 40%-ийг зэвсэглэхдээ зарцуулдаг, 1.3 сая хүн армидаа дайчлах чадвартай энэ улс нээлттэй ардчилсан тогтолцоот улсын статус руу ганц шөнийн дотор ганц далайлтаар шилжиж чадна гэдэг үлгэр шүү. Ийм учраас гэнэн, увайгүй авирлахаа больё. Оршин байхын тулд, амьд үлдэхийн тулд Орос чинь ядаж идэж уух хэрэгтэй биз дээ.

Орос бол махчин, мангас, манай хаалган дээр ирчихээд байна. Энх тайвны хэлэлцээр байгуулах боломжийн тухай Трампын оптимизмыг би хуваалцахгүй.

Ийм баримтуудыг би юу гэж харж байнав гэхлээр Ерөнхийлөгч Путин бол хэзээ ч амласандаа хүрч байгаагүй, одоо ч энх тайвныг хүсэхгүй байна гэдгийг л харж байна. Гэхдээ би хэтэрхий гутранги байж болно”–Макрон яг үнэнийг л өчжээ. Макроны үг, авир Кремлийн суртал нэвтрүүлэгчдийг ёстой хилэгнүүлэв. Багтарч үхэх шахсан В.Соловьев “Макрон Паристаа сөхрөн суугаад оросын цэргийн гутлыг тослож байхыг үзэх болно” гэж эфирээр хашгачив. 

Путин цаашид яах бол гэдэгт НАТО-гийн нэг командлагч асан америкийн генерал Бен Хожес хариулжээ:

1) Путин Зеленскийтэй уулзахаас булзаж болох ч Зеленский түүний гөлөгнүүдтэй (Лавров, Медведев г.м.) уулзахгүй; 

2) Европ 4 дэх тал болж идэвхжинэ; 

3) Европ (ялангуяа Герман) нь Украины батлан хамгаалах чадавхид хөрөнгө оруулалтаа нэмнэ; 

4) АНУ-ын Конгресс Оросын нефть худалдан авагчдад хориг тавьж таарна гэжээ.

Сенатч Линдси Грэм:–Путин Украиныг сүйтгэж, зарим сателлит Зөвлөлт маягийн улсуудыг дахин өөрийн нөлөөнд оруулах төлөвлөгөөтэй байна. Бидэнд түүхэн ганцхан боломж байна. Сүүлийн 20 жилд хийж үзээгүй зүйлийг Путиныг тоглоомоос гаргах замаар хийх боломж гэжээ.

Эстонийн Ерөнхий сайд асан, одоо Европын Холбооны Гадаад бодлого, аюулгүй байдлын дээд төлөөлөгч хатагтай Кая Каллас бол Зөвлөлт Холбоот Улсад төрж өссөнөө мартаад Оросыг яг үнэнээр нь яллахдаа гаргуун яваа нэгэн билээ. Украины газар нутгийг ОХУ-д өгч, тэгснээрээ “Энхийн хэлэлцээр” байгуулна гэсэн Трампын санал санаачлагуудыг эрс шүүмжилж: “Нутаг дэвсгэрийн буулт хийх тухай яриа бол Путины тавьж буй урхи” гэж оношложээ. “Нэг үгээр хэлбэл Украин газар нутгаасаа татгалзвал Орос түрэмгийлэлдээ шагнал хүртэж байгаа хэрэг болно. Путины стратеги бол дайныг аль болох удаан үргэлжлүүлж, барууны улс орнуудыг сульдаах, Украинд тэднээр буулт хийлгэхийг шахах явдал. Харин ингэж буулт хийх нь Оросын түрэмгийллийг зөвшөөрч буй хэрэг бөгөөд ингэснээр Кремль нь цаашид ч хөрш орнууд руугаа заналхийлэхэд урамшина. Украин газар нутгаасаа өгөөд зогсохгүй, Орос ямар ч бодит буулт хийхгүй, харин довтолгооноо үргэлжлүүлэх болно” гэж анхааруулжээ.

Оросын үзэл суртлын үзүүлэн болгодог нэгэн бахархал “Дружба” газрын тосны хоолойн түүх өндөрлөжээ. Оросын Тамбов муж дахь Никольское газрын тос шахах станцыг украины дронууд бүрэн устгаснаар тэр түүх хаагджээ.

Украин түүнийг бүрэн устгасан ба унгарын “Мадьяр” сонинд бичсэнээр ОХУ-аас Европ руу газрын тос шахах ажиллагааг тодорхойгүй хугацаагаар зогсоосон ажээ.

Оросын суртал нэвтрүүлэгч Виталий Третьяков ам мэдэн ярьж харагдана. Аляскийн уулзалт, дараа нь Цагаан ордонд болсон “Есийн уулзалт”-тай холбогдуулан Украины аюулгүй байдлын баталгааг ганцхан Орос хангана гэдэг Кремлийн байр суурийг давтжээ. Ердөө хоёр л баталгаа хамгийн үр дүнтэй. Тэр нь:

1) Украины одоогийн дэглэмийг бүрэн устгах. 

2) Оросын цэргийн контингентыг Киев, Харьков, Одесс, Ровно буюу Львовтой ойролцоо байрлуулах гээд “Хэрэв барууны орнууд баталгаа гаргах гэвэл шинэ дайн руу эрчимтэй түлхэнэ” хэмээн сүрдүүлжээ.

Англи, opoc хэлнээс хөрвүүлсэн Дүгэржавын Номиндарь