Хятад

Хятадад билгийн тооллын ши­нийн 1-н манайхаас нэг хоногийн өмнө буюу энэ сарын 10-нд тохиож байна. Ца­гаан сар нь "Чунзие" буюу хаврын бая­раар эхлэн 15 хоног үргэлжилж, дэнлүүний баяраар дуусгавар болдог. Амьдрал дахин цэцэглэж эхэлсний баяр хэмээн үздэг тус баярыг мөн  Еэвэн сарын баяр хэмээн нэрийдэх нь бий. Энэ нь тус улсын хамгийн хөл хөөртэй, нөсөр баярт тооцогддог байна.

Сар ши­нийг угтан хятадууд гэр орондоо их цэвэрлэгээ хийдэг. Улмаар  шинэ он эхлэхээс өмнө хамаг муу муу­хай­гаа зайлуулж буй нь энэ аж. Харин шалаа угаадаггүй нь хамаг сайн сайхан, аз хийморь шаланд байдаг гэж үздэгтэй нь холбоотой юм. Цагаан сарын өмнө хаалганы тотго дээр таван ширхэг урт цаасан тууз бэхэлдэг нь аз жаргал, амжилт, урт нас, эд баялаг, баяр баясгаланг бэлгэддэг аж.

Сарны тооллоор сар шинийн эхний болон 15 дахь өдөр үсээ угааж, засуулдаггүй байна. Энэ нь мөн л аз хийморь, эд баял­гаа угааж, арилгахгүй гэсэн сүсэг бишрэлтэй нь холбоотой ажээ. Тус баярын үеэр уламжлалт ёсоор улаан дугтуйд мөнгө хийж бие биедээ бэлэглэдэг байна. Учир нь улаан өнгө нь аз хийморийг бэлгэд­дэг гэж үзсэнийх.  Энэ баярын бас нэг чухал хэсэг бол тансаг хоол, идээ ундаа.

Баярын ширээнд но­гоо­гоор хийсэн хоол зонхилдог нь өөрийгөө цэвэршүүлж, шинээр төрж, ирэх жилдээ шинэ соргог байхыг бэлгэддэг аж. Гэхдээ бая­рын ширээний гол хоол нь банш, гурилтай шөл байдаг байна. Битүү­ний орой гэр бүлээрээ цугларч зоог барих бөгөөд шөнө дунд гудам­жинд гарахдаа улаан өнгийн хув­цас өмсч,  галаар буудан наадаж, муу сүнсийг хөөн зайлуулдаг бай­на. Цагаан сарын баяраар хята­дууд хэн нэгэнд үргэлж хос зүйл бэлэглэдэг.

Жил бүрийн цагаан сарын шинийн 3-ны өдрөөс хамаа­тан садан, найз нөхөд, танилын­даа зочилдог уламжлалтай. Бас нэг заншил нь цаасан буу буу­дуулж, бурхдад мөргөл үйлдэх. Сар шинийн баяраар хятадууд янз бүрийн салют ихээр буудуулдаг. Мөн уг баяраар шинэ гутал өмсдөг заншилтай. Энэ жил могой жил тохиож байгаа учир могой болон лууны багтай бүжигчид гудамжаар бүжиглэж буй дүр зургийг Хятадын аль ч хороололд сар шинийн бая­раар харж болох юм.

  Япон

Япончууд цагаан сараа О-Шо­га­цү хэмээн нэрлэдэг бөгөөд энэ нь гурав хоног үргэлжилдэг байна. Битүүний өдөр тэд сусухарай хэ­мээх их цэвэрлэгээ хийж гэрээ цэвэрлэн омочи, озоны нэртэй цагаан  будаагаар боов хийж, идээ будаагаа засдаг. Гэхдээ баярын ширээний үндсэн идээ, ундаа нь далайн гаралтай хүнсний бүтээг­дэ­хүүнүүд зонхилох аж. Үүний зэрэг­цээ цагаан будаагаар саки архи исгэж бэлтгэдэг байна.

Мөн зоо­гийн газрууд саки архийг үнэгүй үүдэндээ тавьдаг аж. Японы Ца­гаан сарын өөр нэг онцлог нь Отоши дама хэмээх ёслол. Энэхүү ёс заншлаар үр хүүхдүүд нь эцэг эхдээ дугтуйнд мөнгө хийж өгдөг. Баярын үеэр япончууд мөн сүм хийддээ очин мөргөл үйлддэг уламж­­­лалтай.  Сүүлийн үед япон­чуу­дын 70-80 хувь нь христийн шашинтан болсон тул цагаан сарын баярыг ахмадууд нь өргө­нөөр тэмдэглэдэг болжээ. Харин залуучууд ёс төдий, наадам мая­гаар өнгөрөөх нь элбэг байдаг байна.

  Солонгос

Солонгост Цагаан сарыг Сол­нал хэмээн нэрлэдэг бөгөөд энэ сарын 10-нд тохиож байна. Солон­гос бүсгүй­чүүд сарны тооллын шинэ жилийг сайтар бэлтгэх бөгөөд "тток", "га­рет­ток" хэмээх шарсан махыг заа­вал хийдэг уламжлалтай. Мөн жимс, загасаар  ширээгээ чимдэг ч банш болон "токкук" хэ­мээх нэртэй шөлөөр зочдоо заавал дайлдаг байна. "Токкук"-ийг уус­наар амьд­ралд нь бас илүү нэг нас хайрладаг хэмээн үздэг.

Битүү­ний өдөр хоол хийж бурхан, шү­тээн­дээ өргө­дөг бол шинийн 1-нд гэр бүлээрээ цуглардаг уламж­лалтай. Шинэ жилийн үдэш хаал­ган дээрээ сүрэл өлгөж, муу муу­хайг зайлуулахыг бэлгэднэ. Бая­рын өдөр бүгд шинэ хувцас өмсч, бүхнийг шинээр эхлэ­хийг зөгнөдөг бөгөөд хамаатныхаа хамгийн өндөр настныд цуглар­даг. Залуус өвгөд, хөгшиддөө эрүүл энх, аз жаргалыг хүсэн ерөөж, хөгшчүүл нь эртний дурсамж ярьж өгдөг аж.

Энэ өдөр солонгосчууд нэг нас нэмлээ хэмээн баясч, мод шидэх, ширтэлцэх зэрэг уламж­лалт тоглоом тоглоно. Япончуудтай адил солонгосчууд цагаан сарын баяраа гурван хоног тэмдэглэдэг байна. Энэ үеэр тэд аав, ээж, хамаатан садангийнхаараа зоч­лон, үнэтэй бэлэг солилцдог аж. Харин хүүхдүүд, ач гуч нь гэр бүлийнхээ хамгийн ахмад эрэгтэй хүнд саебае буюу хүндэтгэл үзүү­лэх ёслол үйлддэг байна.

Хэрвээ энэ ёслол гэрийн эзэнд ихэд таа­лагд­вал хүүхдүүдийг дугтуйтай мөн­гөөр шагнадаг аж. Солонгосын цагаан сарын баярын бас нэг онцлог бол шинийн 1-нд усанд орж, ханбок хувцсаар гангарах явдал. Мөн сар шинээр гэр бүлээрээ эцэг, өвөгдийнхөө булшийг эргэж, хоол өргөдөг нь сүнс нь тайтгардаг хэмээн үздэгтэй нь холбоотой.  Эхэндээ зөвхөн өрхийн тэргүүн ганцаараа явдаг байсан бол эдүгээ гэр бүлээрээ эцэг өвгөдийнхөө булшийг эргэх болсон байна.

Бул­шинд өргөх өргөлийн хоолыг эмэг­тэй­чүүд нь бэлтгэдэг байна. Мөн солонгосчууд битүүний орой чөтгөрийг хөөж, аз жаргалыг хүлээн авах ёслол хэмээн бэлгэдэн хонх, хөгжим дуугаргаж их чимээ гарган шинийн 1-ний өглөөг угтдаг заншилтай юм байна.

  Вьетнам

Вьетнамчуудын цагаан сарын баярыг "Тэт" хэмээн нэрийддэг. Албан ёсоор гурван хоног болдог гэх авч долоон хоног үргэлжлэх нь бий. Хятадын соёл иргэншлийн нөлөөгөөр вьетнамчууд цагаан сарыг тэмдэглэх болсон гэж суд­лаа­чид үздэг байна. Вьетнамчууд сар шинэдээ эртнээс бэлтгэдэг. Тодруулбал, шинэ жилийн баяраа өнгөрөөсний маргааш өдрөө л "Тэт" баярт бэлдэж эхэлдэг байна. 

Гэр орон болон албан газраа  даль зэрэг олон янзын цэцгээр чимэг­лэ­дэг. Мөн  "аз жаргал, баяр жаргал" гэсэн утга бүхий бийрийн уран бичлэг үйлддэг байна. Энэ нь тэдний хувьд хамгийн үнэтэйд тооцогддог аж. Хятадуудын адил вьетнамчууд мөн нэг нас нэмсний ёслол хэмээхийг үйлддэг ажээ.  Битүүний урьд өдөр гэр орноо чимэглэж, хуучин муу зүйлээ гарган хаяж, ирж буй оноо амжилт бүтээ­лээр угтдаг заншилтай.

Бүгд дэл­гүүр захаар явж, хоол ундаа цуг­луу­лан, үндэснийхээ амтат зоогийг бэлдэж базаана. Шинэ сар гара­хаас өмнө өртэй өглөгтэй хүмүүс өрөө дарж, тооцоогоо дуус­гадаг ёстой. Тэд цагаан сараар худалдаа арилжаа их хийж, тэр хэрээр үнийн хямдрал үзүүлдэг байна. Битүүний  шөнө хүмүүс бараг унтахгүй бөгөөд хөгшин залуугүй тоглож наадан шинэ өглөөг угтдаг.

Харин шинийн 1-ний өдөр бурхан тахилынхаа өмнө таван төрлийн жимс өргөдөг. Үүнийгээ гал тогооны бурхан ирж шалгаад диваажингийн хаанд илтгэдэг хэмээн ярьцгаадаг байна. Сар шинээр залуу охид бүсгүйчүүд үндэсний хувцсаараа гангардаг аж. Вьетнамчууд шинийн 1-ний өглөө ирсэн анхны зочиндоо гүн хүндэтгэлтэй ханддаг нь тэднийг аз жаргалыг авчрагч хэмээн үздэгтэй нь холбоотой. Учир нь энэ өдөр ямар зочин ирснээс тухайн айлын тэр жилийн өнгийг тодорхойлдог гэсэн заншил ч байдаг байна.

Эх сурвалж: "Ган зам"