Хэнд хэрэгтэй юм бэ?

Японы Эзэн хаан Монгол Улсад айлчилна гэдэг нь маш өндөр түвшний, бэлгэ тэмдэгт ач холбогдолтой үйл явдал юм. Гэхдээ ийм айлчлалын цаана улс төр, эдийн засаг, бүс нутгийн стратеги, зөөлөн хүчний (soft power) зорилго агуулсан байх нь түгээмэл. Хэрвээ Японы Эзэн хаан Монголд айлчилсан буюу айлчлах гэж байгаа бол, тэр айлчлалын жинхэнэ зорилгыг дараах талаас харж болох юм: 1. Зөөлөн хүчний бодлого – Soft Power Эзэн хааны айлчлал бол Японы хамгийн хүчтэй дипломат дохионы нэг. Эзэн хаан улс төрийн мэдэлгүй боловч түүний оролцоо нь Японы зөөлөн хүчний бодлогыг илэрхийлдэг. Монголд айлчилснаар: Монголын ард түмний сэтгэлд ойртох, Соёлын харилцааг бэхжүүлэх, Японыг эерэг имижтэйгээр харуулах, БНХАУ болон ОХУ-ын дунд байрлалтай Монгол дахь Японы байр суурийг бататгах зорилготой. 2. Геополитикийн тэнцвэр ба Хятад, Оросын нөлөө Монгол бол Хятад, Орос хоёрын стратегийн дунд оршдог улс. Япон улсын хувьд: Монголтой харилцаагаа бэхжүүлснээр бүс нутгийн тэнцвэрийг хадгалах, олон ач холбогдолтой

Японы гадаад бодлого Монгол Улстай холбоотойгоор хэд хэдэн чухал чиглэлд хөгжиж ирсэн. Доорх үндсэн чиглэлүүд нь Япон-Монголын харилцааны гадаад бодлогын суурь тулгуур болдог: 🏛️ 1. Улс төр, дипломат харилцаа 1992 онд Япон улс Монголд ардчилсан өөрчлөлтүүдийг дэмжсэн анхны барууны орнуудын нэг байсан. Монгол Улсыг ардчилал, хүний эрх, зах зээлийн эдийн засагт шилжихийг Япон улс тууштай дэмжиж ирсэн. Хоёр улс 2010 онд “Стратегийн түншлэл” тогтоосон бөгөөд 2015 онд “Иж бүрэн түншлэл”-ийн түвшинд ахисан. 💰 2. Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа Япон улс нь Монголд хамгийн их тусламж, зээл, буцалтгүй тусламж олгосон тэргүүлэх донор орнуудын нэг. Хөгжлийн албан ёсны тусламж (ODA)-аар дамжуулан зам, дэд бүтэц, боловсрол, эрүүл мэнд, ус хангамж зэрэг олон салбарт дэмжлэг үзүүлсэн. 2016 онд хоёр улсын Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр (EPA) хүчин төгөлдөр болсон. Энэ нь худалдааны хөнгөлөлт, тарифын чөлөөлөлт зэрэг боломжуудыг нээсэн.

👷 3. Хүний хөгжил, боловсрол, соёл Япон улс олон зуун монгол оюутныг тэтгэлгээр сургаж, МОНБУКАГАКҮШО (MEXT) зэрэг тэтгэлэг олгодог. Монголын олон мэргэжилтнүүд Японд богино болон урт хугацааны сургалтад хамрагддаг. Соёлын харилцаа өргөжиж, Монголд япон хэлний сургалт, Японы соёлын өдрүүд өргөн зохион байгуулагддаг. 🏥 4. Эрүүл мэнд, байгаль орчин, гамшгаас хамгаалах Япон улсын дэмжлэгтэйгээр Монголд Хавдар судлалын үндэсний төв, Цэвэр усны хангамжийн систем, зэрэг олон төсөл хэрэгжсэн. Гамшгийн эрсдлийг бууруулах чиглэлээр (жишээ нь газар хөдлөлт) туршлага хуваалцах, тоног төхөөрөмж нийлүүлэх зэргээр хамтран ажилладаг. 🚉 5. Дэд бүтэц, хот байгуулалт Японы буцалтгүй тусламжаар Улаанбаатар хотын төв цэвэрлэх байгууламж, Шинэ яармагын гүүр, Замын-Үүдийн боомт, зэрэг төсөл хэрэгжсэн.

**Улаанбаатар хотын түгжрэлээс гарах Шинэ боломжууд Монгол, Япон хоёр орны харилцаа сүүлийн жилүүдэд улам өргөжин гүнзгийрч байгаа бөгөөд ирээдүйд дараах шинэ боломжууд нээгдэж байна: 🌐 1. Дижитал шилжилт ба мэдээллийн технологи Япон улс дижитал эдийн засаг, хиймэл оюун ухаан, cyber security зэрэгт тэргүүлэгч бөгөөд Монголын дижитал хөгжилд хамтран ажиллах боломжтой. Монголын IT инженерүүдийг Япон руу ажиллуулж, “глобал талент”-аар хөгжүүлэх боломж бий. “Smart city” (ухаалаг хот) төслүүдэд Японы дэмжлэг авах боломжтой (тээвэр, дата менежмент, эрчим хүчний үр ашиг). 🌱 2. Ногоон хөгжил, эрчим хүч Япон улс ногоон эрчим хүч (нар, салхи) болон тогтвортой хөгжлийн зорилтууд (SDGs)-ыг дэмждэг. Монголын сэргээгдэх эрчим хүчний асар их нөөц (Тавантолгой, Говь) дээр хамтарсан төслүүд хэрэгжүүлэх боломжтой. Нүүрстөрөгч бууруулах, уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх хамтын ажиллагаа.

🚉 3. Инфра бүтцийн шинэ төслүүд Япон улсын туршлагаар Улаанбаатарын метро/хөнгөн галт тэрэг, автомашины ухаалаг зогсоол, боомтын ложистик зэрэгт хөрөнгө оруулалт татах боломжтой. “One Belt One Road” санаачилгын тэнцвэрийг Японы Free and Open Indo-Pacific санаачилгаар хангах боломж. 🧑‍🏫 4. Хөдөлмөр эрхлэлт ба мэргэжилтэн солилцоо Япон улс 2019 оноос “Specified Skilled Worker (SSW)” хөтөлбөрөөр гадаад ажилчдыг хүлээн авч байгаа. Монголын залуус Японд албан ёсоор ажиллах, амьдрах, ур чадвар ахиулах шинэ боломжууд нээгдсэн. Тус хөтөлбөрт 14 салбар багтдаг: асаргаа看護, үйлдвэр, газар тариалан, хүнсний үйлдвэрлэл гэх мэт. 🧬 5. Эрдэм шинжилгээ, инновацийн хамтын ажиллагаа ШУТИС, Японы их сургуулиуд хамтарсан R&D төсөл, инновацийн хаб байгуулах боломжтой. Цөмийн физик, биотехнологи, газарзүй, геотехник, газар хөдлөлтийн судалгааны чиглэлээр Япон-Монгол хамтран ажиллах орон зай өргөн.

✈️ 6. Аялал жуулчлал ба соёлын солилцоо Япон жуулчдын тоо нэмэгдэж байгаа. Монгол орны байгаль, соёл, өв соёл сонирхуулсан аялал зохион байгуулах нь чухал. Чингис хааны өв, нүүдлийн соёл, морин спорт, хөөмий, уртын дуу, гэр бүхий эко аялал нь Япончуудад сонирхолтой сэдэв. Япон-Монголын соёлын фестиваль, кино наадам, хоолны соёлын өдөр зэрэг нь ард иргэдийн ойлголцлыг нэмэгдүүлнэ. Дүгнэлт: Монгол-Японы харилцаа шинэ шатанд гарч байгаа бөгөөд эдийн засаг, технологи, боловсрол, ногоон хөгжил зэрэг олон чиглэлд шинэ боломж, хөрөнгө оруулалтын суурь бүрдсэн. Монгол улс энэ боломжийг цэгцтэй бодлого, мэргэшсэн боловсон хүчин, харилцан ашигтай хамтын ажиллагаагаар бүрэн дүүрэн ашиглах Эрин үе Шинэ Цаг Томоохон Боломж гарч иржээ. Үүнийг он удаан жил тууштай зохицуулан хэрэгжүүлэх нь Монголын талын улс төрийн шийдэл бодлогоос шууд хамарнаа.