2023 оны Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр Улсын Их Хурлын гишүүдийн тоог 76-аас 126 болгон нэмэгдүүлсэн нь нэг томоохон өөрчлөлт байв. “Төлөөлөл өргөжиж, төр илүү оновчтой, хариуцлагатай ажиллана” гэсэн амлалт улс төрчдийн амнаас ундарч, олон нийтийн дунд хүлээлт бий болсон. Гэвч өнөөдөр, нэг жил гаруйн дараа бид энэ өөрчлөлтийн бодит үр дүнг харьцуулж харахад хүлээлт биелэх бус халаглал давамгайлж байна.

Тоо өссөн ч, чанар сайжирсангүй

Гишүүдийн тоог нэмсэн гол шалтгаан нь төлөөллийн тэгш байдал, бодлогын боловсруулалт, парламентын хяналтын чадварыг сайжруулах явдал байлаа. Гэвч бодит байдал дээр хэлэлцүүлгийн чанар сайжирсан гэхээс илүүтэй, хуралдааны ирц буурч, улстөрчдийн хариуцлага бүдгэрч, популист мэдэгдлүүд олширсон нь илүү тод мэдрэгдэж байна. Тоо нэмэгдэхийн хэрээр асуудал нэмэгдэв.

Шинэ гишүүд – шинэ уур амьсгал уу, эсвэл шинэ зөрчил үү?

Нэмэгдсэн 50 гишүүний ихэнх нь орон нутгийн удирдлага, нийгэм, олон улсын салбар, бизнесийн салбараас улс төрд орж ирсэн. Энэ нь шинэлэг сэтгэлгээ авчирна гэх найдлага төрүүлсэн ч, бодит амьдрал дээр ашиг сонирхлын зөрчил, туршлагагүй байдал, улс төрийг түр зуурын амбицийн талбар болгон ашиглах хандлага илүү давамгайлж байна. Парламентын индэр дээрээс улс орны ирээдүйг тодорхойлох бодлого ярьдаг бус, хувийн PR хийдэг болсон нь олон нийтийн итгэлийг хөсөрдүүлж байна.

Хяналт муу, хариуцлага үгүй

Гишүүдийн тоо нэмэгдсэнээр хяналт, тэнцэл сайжирна гэсэн найдвар талаар болов. Харин ч хуралдаанд суудаггүй, санал хураалтад оролцдоггүй, тойрогтоо очдоггүй гишүүдийн тоо үлэмж нэмэгдсэн. Ёс зүйн хороо ажиллаж байгаа гэх боловч нүдэнд үзэгдэж, гарт баригдах шийдвэр гаргах нь ховор. Хэн нэгэн УИХ-ын гишүүн хариуцлага хүлээж, уучлалт гуйх явдал ч дэндүү ховор үзэгдэл болсоор байна.

Иргэд юу хүссэн бэ?

Иргэдийн хүсэж буй зүйл бол тооны өсөлт биш, төрийн ажлын эерэг үр дүн юм. Илүү нээлттэй, илүү шударга, илүү шийдэмгий төрийг л тэд хүссэн. Гэтэл өнөөдөр төрийн аппарат улам хүнд сурталтай, улам хөндий, улам зөрчилтэй болж байгааг олон нийт ил тод мэдэрч байна. Төр ч сул, иргэдийн итгэл ч бүр сул байна.

УИХ-ын гишүүдийн тоог нэмэх нь шийдэл биш. Чанарыг сайжруулах, хариуцлагыг нэмэгдүүлэх л жинхэнэ өөрчлөлт. УИХ 126 гишүүнтэй болоод үйл ажиллагаа нь сайжрах биш улам дордоод байгаа юм биш үү?

С.Сарнай