Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/. Ерөнхий сайдын захирамжаар байгуулагдсан "Оюутолгой ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах тухай" УИХ-ын 2019 оны 92 дугаар тогтоолыг хэрэгжүүлэх ажлыг удирдан зохион байгуулах Ажлын багийнхан Оюутолгой төслийн гадаадын хөрөнгө оруулагч талтай хийх албан ёсны яриа хэлэлцээг энэ сарын 12-нд эхэллээ.
Тус хэлэлцээний талаар Ажлын багийн гишүүн, ЗГХЭГ-ын дэд дарга Б.Солонгоотой хийсэн МҮОНРТ-ийн тодруулгаас хүргэж байна.
-УИХ-ын 2019 оны 92 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг хангах Ажлын баг Оюутолгой төслийн гадаадын хөрөнгө оруулагч талтай хэлэлцээний ширээнд сууж эхэлсэн. Одоогоор хэлэлцээний нөхцөл байдал ямар байна вэ?
-Хөрөнгө оруулагч талтай эхний байдлаар уулзалтаа хийгээд байна. Энэхүү уулзалтаад хөрөнгө оруулагч талаас Оюутолгой төслийг харилцан ашигтай байх чиглэлд анхаарч ажиллахаа илэрхийлсэн. Ажлын багт оролцож буй УИХ-ын гишүүд мөн байр сууриа илэрхийллээ. Бидний хувьд, Оюутолгой төслийг Монгол Улсад аль болох ашигтай болгох чиглэлээр шаардлагатай бүхий л арга хэмжээг авч ажиллана. Үүнтэй холбоотой яриа, хэлэлцээр хурдан дуусахгүй болов уу. УИХ-ын 92 дугаар тогтоол маш өргөн цар хүрээтэй. Үүнд, суурь гэрээ буюу 2009 оны хөрөнгө оруулалтын гэрээ, 2011 оны хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ зэргийг бүхэлд нь сайжруулах, Оюутолгой төслийг цогцоор нь Монгол Улсад ашигтай болгох чиглэлд ажиллах ёстой.
-Оюутолгой компанийн нэхэмжлэл гаргасан Арбитрын шүүхийн маргааны хувьд, ямар шатанд явж байна вэ?
-Татварын маргаантай холбогдуулан хэлэхэд, Арбитрын шүүхэд Оюутолгой компани нэхэмжлэл гаргасан. Үүнд Засгийн газар байр сууриа хамгаална. Учир нь, 2018 онд гарсан 377 тэрбум төгрөгийн татварын акт, 2020 онд гарсан 649 тэрбум төгрөгийн татварын актыг үндэслэлтэй гэж үзэж байгаа. Энэ татварын актын дийлэнх нь Оюутолгой ХХК-ийн төлөх ёстой татвар биш. Харин Рио тинто болон түүний харилцан хамаарал бүхий этгээд, Туркойз Хилл компанийн төлөх ёстой суутган татварын асуудал юм. Бид Рио тинто болон түүний хамаарал бүхий этгээдүүдэд нэгэнт Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олж байгаа бол түүнд тохирох хэмжээний татвар төлөх ёстой гэсэн шаардлага тавьж байгаа юм. Түүнээс биш Оюутолгой ХХК-ийн төлөх ёсгүй татварыг төл гэж шаардаагүй. Татварын акт үндэслэлтэй гэж үзэж байгаа тул Арбитрын маргаанд байр сууриа хамгаална. Арбитрын шийдвэр хурдан гарахгүй, энэ маргааныг 2-3 жил үргэлжилнэ. Энэ асуудлаар, 2022 оны наймдугаар сард Арбитрын бүрэлдэхүүний шүүх хуралдаан болно гэсэн хүлээлттэй байна. Шүүх хуралдаан болсны дараа дор хаяж 6-8 сарын дараа Арбитрын шийдвэр гардаг. Гэхдээ заавал үнэтэй Арбитраар маргаанаа шийдүүлэхгүйгээр, өмнө нь энэ асуудлыг шийдэх боломжтой гэж харж байгаа. Засгийн газар Рио тинто, Туркойз Хилл, Оюутолгой компанийг Монгол Улсын хууль, тогтоомжийн дагуу татвараа бүрэн төлөх ёстой гэсэн шаардлага л тавьсан.
-Далд уурхайн бүтээн байгуулалтын төлөвлөгөө буюу Дубайн гэрээг сайжруулах ёстой гэсэн байр суурийг манай тал илэрхийлсээр байгаа. Энэ талаар Рио тинто компани ямар байр суурьтай байна вэ?
-Рио тинто компани саяхныг хүртэл энэ асуудалд цааргалзсан байр суурь суурьтай байсан. Цаад үндэслэл нь их хэмжээний хөрөнгө оруулахад баталгаа хэрэгтэй байсан гэдэг. Дубайн гэрээг яагаад онцлоод байна вэ гэхээр, энэ төлөвлөгөөг анх байгуулах үед Рио тинто амлалт өгч байсан. Тэр нь юу вэ гэхээр, Далд уурхайн хөрөнгө оруулах зардал 5.3 тэрбум ам.доллар бөгөөд олборлолт 2021 оны нэгдүгээр сард эхэлнэ гэж байсан. Гэтэл энэ хугацаа 22 сараар хойшилж, хөрөнгө оруулалтын зардал даруй 30 хувиар нэмэгдээд байна. Өөрөөр хэлбэл, бидний анх төлөвлөгөө байгуулах үеийн төсөөлөл өөрчлөгдсөн. Суурь нөхцөл нь өөрчлөгдсөн гэдэг асуудлаар төлөвлөгөөг эргэж харах шаардлагатай байна. Нөгөө талаар, Далд уурхайтай холбоотой санхүүгийн харийвчилсан тооцоог Рио тинто хөрөнгө оруулагчиддаа мэдээлсэн. Энэ тооцоололд, Монгол Улсад ирэх өгөөж үлэмж хэмжээгээр буурсан үзүүлэлттэй байна. Рио тинтогийн талаас санхүүгийн тооцоог сайжруулж засах боломжтой гэсэн байр суурь илэрхийлж байгаа. Гэхдээ бидэнд үг хангалттай биш, үйлдлээрээ харуулах ёстой. Оюутолгой төслийг Монгол Улсад үр ашигтай болгосон бодит алхам хийх хэрэгтэй. Үүнийг яриа, хэлэлцээрийн замаар шийдвэрлэх боломжтой гэж үзэж байна.
-Хэлэлцээрийн хамгийн чухал зүйл нь ойлголцох. Ойлголцлын асуудалд хоёр тал ямар байр суурьтай байна вэ?
-Ойлголцолд хүрэх бүрэн бололцоотой. Оюутолгой төсөл бол Монгол Улсын ирээдүй, эдийн засгийн хөгжилд чухал ач холбогдолтой маш том төсөл. Оюутолгой төслийн нийт нөөцийн 80 хувийг Далд уурхайгаар олборлоно. Одоо ил уурхайгаар олборлооод, Оюутолгой компани жилийн нэг тэрбум ам.долларын орлоготой байна. Далд уурхай ашиглалтад орсноор, энэ орлого дөрөв дахин нэмэгдэх боломжтой. Дэлхийд олборлолтоороо гурав, дөрөвдүгээрт эрэмблэгдэх хэмжээний том уурхай ашиглалтад орно. Энэ том уурхай Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт ажиллаж байгаа бол Монгол Улс болон Монгол Улсын иргэдэд үр өгөөжтэй байх хэрэгтэй гэсэн шаардлагыг л тавьж байгаа.
Далд уурхай ашиглалтад орохоос өмнө үл ойлголцлоо нэг тийш болгож татвараа бүрэн авдаг болох хэрэгтэй. Нөгөө талаар, манай талын 34 хувийн ногдол ашиг тодорхой хугацаанд Монгол Улсад ирэх хэрэгтэй байна. Эдгээр асуудлыг хөндөж, яриа хэлэлцээрээр шийдэх боломжтой гэж үзэж байна. Хамгийн гол нь бид ойлголцохдоо, амьдралд хэрэгжүүлэх боломжтой, маш зарчимтай, үндэслэлтэй санал гаргах хэрэгтэй.
-Хамгийн гол нь эх орны эрх ашиг чухал гэсэн байр суурийг хүн бүр илэрхийлж байгаа. Ажлын багийг шинэчилж олон талын оролцоотой болсон. Олон жил яригдсан энэ асуудал хэзээ бодит үр дүнд хүрэх хүлээлттэй байна вэ?
-Оюутолгой төсөлтэй холбоотой ийм хэмжээний яриа, хэлэлцээр өнгөрсөн хугацаанд болж байгаагүй. Ажлын багт УИХ-д суудалтай бүх улс төрийн намын төлөөлөл орсон. Ерөнхийлөгчийн Тамгын газраас ч төлөөлөл бий. Тиймээс Улс төрийн хувьд нэгдмэл байр суурьтай болсноор хэлэлцээг цаашид үр дүнтэй үргэлжлүүлнэ. Үүнд Монгол Улсын эрх ашиг гэдэг ганцхан байр суурь байх ёстой. Монгол Улсын эрх ашгийг хамгаалж, Монгол Улсын иргэдэд үр өгөөжтэй байх чиглэлд төслийг урагшлуулах хэрэгтэй.
-Оюутолгойн Далд уурхайн бүтээн байгуулалтын зардал хэтэрч, хугацаа хойшилсон асуудлаар хөндлөнгийн шинжээчийн баг ажиллаж байгаа. Энэ багийн үр дүн хэзээ гарах вэ?
-Бидний яриа, хэлэлцээрт хамгийн хэрэгтэй байгаа чухал асуудал хүлээгдэж байгаа. Тэр бол Далд уурхайн хөрөнгө оруулалтын зардал хэтэрсэн асуудлаар хөндлөнгийн шинжээчийн дүгнэлт гарах ёстой. Энэ дүгнэлт энэ оны эхний хагас буюу зургаадугаар сарын сүүл үеэр гарна гэсэн хүлээлттэй байгаа. Тухайн дүгнэлт гарсны дараа Далд уурхайн бүтээн байгуулалтын зардал нэмэгдэж, хугацаа хойшилсон асуудлаарх олон эргэлзээ тайлагдаж, тодорхой тайлбар гарах болов уу гэж үзэж байна. Үүнтэй холбогдуулан хэлэхэд, гадаадын хэвлэл, шүүхэд эргэлзээтэй асуудал гарч байгаа. Засгийн газар үүнийг маш сайн судалж, Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах чиглэлд шаардлагатай бүхий л арга хэмжээг авч ажиллана.
-Ажлын багийн төлөөлөл нэгдмэл байр суурьтай ажиллаж чадаж байна уу?
-Нэгдмэл ойлголттой болохын тулд ажлын багт УИХ-ын гишүүдийг оруулсан, идэвхтэй ажиллаж байна. Бид Монгол Улсын эрх ашгийг хамгаалсан нэгдмэл байр суурьтай байх ёстой. Өөр, өөр ойлголттой байвал Монгол Улсад үр ашиггүй. Тиймээс байр сууриа нэгтгэхээр ажиллаж байна. Ингэснээр бидний яриа, хэлэлцээ үр өгөөжтэй болно.
С.Мөнхбаатар
Эх сурвалж: Монцамэ агентлаг
Сэтгэгдэл0
Зүгээр л гэрээгүй яваач ээ. Риод хүү төлөх буруу. Хөнгөлөлт өгөх буруу. Авах татвараа аваад явчихад болно.
Рио Тинто юу гэж ярина хэнд ямар хамаа байнаа. Монголын төр ямар зорилготой, юуг засах эсвэл цуцлах гэж хэлэлцээ хийх гээд байна. Түүнийгээ л яриач. Энэ Солонго гэдэг балай авгайг зайлуулаач.
Яанаа, Сүгийн гар хөл яаж ОТ сайжруулах билээ? Сү Батболд чинь Риогийн бууны нохой. Гэтэл түүний гар хөл ЗГ бүрэлдэхүүнд ороод Риог шахаж, гэрээг сайжруулна гэж байхгүй.
RIO бол монголоор үнэн тоглож бна. Гэрээн дотор болохоор 34 хувь эзэмшинэ, ТУЗ-д сууна гэнгүүтээ монголд бүртгэлтэй ОТ гэж компани байгуулаад ТУЗ-д 3 монгол суулгачаад цаанаа очоод ТУРКОЙЗ ХИЛЛС РЕСУРС гэдэг жинхэнэ компани дотроо болохоор ТУЗ-д нь суулгахгүй. Тэнд жинхэнэ ашиг хувиарладаг.
Боломжтой гээд 3 жилийн дараа боломжгүй юм байнаа гээд гүйцээ энэ охин мөн гэнэн т1 байна даа
Нэг төсөл дээр 2 гэрээ байгуулсныг нэгтгээд нэг гэрээ болгомоор байгаа юм шиг бодогдох юм. Жасрай гуайн хэлснээр эхний гэрээн дээр 1-р ээлжийнхэн хоолондоо орж 2-р гэрээ буюу Дубайн гэрээгээр 2-р ээлжийнхэн хоолондоо орсон юм шиг дүр зураг харагдаад л байгаа юм даа . Чөтгөр бүү мэд.
34%-иа зар зар, хар төвөг
34 тув тусдаа асуудал. Одоо бол татварын хөнгөлөлт зөв үү? Менежмэнтийн төлбөр гэж мөнгө төлөх зөв үү? Зах зээлээс өндөр хүү төлөх зөв үү? Гээд асуудлууд бн
Tуркойз Хилл Ресурс-н ТУЗ-д монгол яагаад бхгүй бгаа юм бэ? 34% эзэмшигч нь монгол гээд байгаа биздээ.
Яагаад гэвэл 1. луйварчидтай ойлголцох боломжгүй. 2. Дээд эрх мэдэлтнүүд гаднынханд "төмсөгдүүлчихсэн" байгаа. 3. Солонгоо мэт нь балчир,гэнэн б-а.
За бараг үнэн шүү..
ЭНЭ БАС Л ХАЧИН СОНСОГДООД ЯВЧИХЛАА ДАА. ЯАНА ДАА.
Усгүй цөлд гүний усаа яаж ашиглуулдаг вэ?
Гятадууд бол алж байгаа. Зүв зүгээр юу ч ярихгүй байснаа нэг өдөр л өө манай гүний ус дуусчихжээ. манай шинжилгээний анги сая үзсэн харин дуусчиж. Тэгээл болоо...
Хөрсний шинжилгээ, хөрөнгө оруулалтын тооцоог инженерүүд л тооцож гаргах байтал хэдэн попор гишүүд хоосон хэрүүл хийнэшдээ
Awdaraa uhuulchihaad deerees n awsan zeelend hyy tulnu geed bg yer oilgohgui yum. Ene eryyl zuv shudarga geree yu?
Харин тийм. Баабар л газар дорх баялаг чинь хэдэн сая жил хэвтэж байсан капитал гэж үздэггүй юм, үнэлж болдоггүй тул баялгаараа хувь авч болохгүй гэж ухуулсан хүн нь шүү дээ.
Энэ хүүхэн Сү Батболдын хүн шүү. Том хүүтэй нь найз хаа явсан газар нь хамт оролцож явдаг... иймэрхүү хүмүүсийг авч хаяагүй цагт өөрчлөлт шинэчлэлт гэж ярих хэрэггүй ... дэлхийн адгийн ядуу орон ч манайх шиг дампуу төртэй байдаггүй. Яг энэ байгаагаараа байвал удахгүй сөнөж хятадын автономит түвдүүд шиг л болох байх
Энэ Солонго гэх ГАХАЙ хоншоорлсоон авгай чнь Сайханбалаг гэх луйварчны тэжээсэн гичий шүү дээ. Рио Тионтогийн бууны нохой. Яаж аываад ЗГХЭГ дарга болдог биана аа???? Ямар шалгуураар вэ??? энэ ЖИНГЭР яг Монголлын төлөө ажиллаж хараггдаач !!! МБЗ гэх байгууллгад Сепстчиан, Торрес нарын дэмжлэгээр орж ажиллаж биасан. РИогийн хүн. Энэ жингэрыг хэн ЗГХЭГ дарга болгосон бэ оюунэрдэнэ ээ??????
Юун боломж гуйгаад байгаа юм болдоо. Ёстой бол ёстой ийм гуйвсан юмнууд нөгөө юмаа авар гээд л ийм шийдмэг бус баыдаг ыайх шүү
Энэ Солонго гэх ГАХАЙ хоншоорлсоон авгай чнь Сайханбалаг гэх луйварчны тэжээсэн гичий шүү дээ. Рио Тионтогийн бууны нохой. Яаж аываад ЗГХЭГ дарга болдог биана аа???? Ямар шалгуураар вэ??? энэ ЖИНГЭР яг Монголлын төлөө ажиллаж хараггдаач !!! МБЗ гэх байгууллгад Сепстчиан, Торрес нарын дэмжлэгээр орж ажиллаж биасан. РИогийн хүн. Энэ жингэрыг хэн ЗГХЭГ дарга болгосон бэ оюунэрдэнэ ээ??????
ямар аймаар хэлж, гүтгэж бна. Цагдаа дээр очоод нотолж чадах уу?
ОТ-оос орж ирэх өгөөжийг Эрдэнэтээс 2-4 дахин их байхаар тооцоод л саналаа тавихгүй юудаа. Энгийн ухаанаар бодоход бүр багадаа л хоёр дахин ир орлого оруулдаг байх биз дээ
Яагаад заавал ийм мохоо хүнээр багаа төлөөлүүлж байгаа юм? Бөөрөнхийлсөн, гол аргументаа орхигдуулсан. Эсрэг талын тоглолтонд орсон ийм яриа яавч байж болохгүй шүү дээ
Риог шууд хөөж гаргаад Оюутолгойгоо Хитадтай хамтраад ашиглаад явах нь дээр ээ!!
Ашигт малтмалын тухай хуулийн стратегийн ордын АМНАТ-аа 25 хувь болгочихоод 34 хувиасаа татгалзаж болох юм. Уг нь хэлэлцээр хийхийн өмнө хуульдаа өөрчлөлт оруулчихсан бол зөв байх байлаа.
1. Энэ Солонго ажлаа мэддэггүй хүн байна. 2. Хэрэв Сү.Батболд, Ч.Сайханбилэгтэй холбоотой бол маш асуудал, энэ хүнийг ЗГХЭГ-ын орлогчоор хэн авсан юм тэр хүн бас асуудалтай байж таарна. 3. Доор комент бичсэн хүмүүс энэ Солонгоогийн талаар их ноцтой зүйл бичжээ. Үнэн бол Оюу толгойн хэлэлцээнд оролцуулж болохгүй хүн юм. 4.Гадаадынхан байгуулсан Монголын бизнесийн зөвлөлд Макрей, ОТХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Торрестой хамт ажиллаж байгаа бол бүр ноцтой!!!!!!!!!
Гэрээ бол гэрээ буюу хууль гэсэн үг. Хэрэв татвараа төлахгүй бол тэгнэ, ингэнэ гэсэн заалтыг гэрээнд тусгаагүй юмаа даа янз нь. Хэрэв байсан бол шууд татвараа төлөөгүйн алданг тооцож байх ёстой бус уу? Хүлээлт байна гээд хүлээгээд байх хэрэггүй. Гэрээний дагуу үүргээ биелүүлээгүй тохиолд яах ёстой тэр дагуу ажиллах ёстой. Гэрээг сайжруулна гээд Солийг Солиор битгий сольчихоороо даа. Ер нь миний бодлоор ашиг горьдож эднийтэй ингэж байхын оронд роялтын татварыг олигтойхон тогтоочихоод түүнийгээ хүртэж суух нь дээр байх аа. Дэлхий дамжсан том луйварчдаас ашиг горьдож суух аваас бухын доодох харж үнэг турж үхэхийн үлгэр гээч болох вий дээ.
Энэ Оюутолгойгоо Монгол улс ямар үнээр үнэлээд байгаа юм вэ? Үнэгзй өгчөхөөд зардал, зээл хоёроор хүүлүүлээд байгаа юм уу